W Parlamencie Europejskim w Brukseli z inicjatywy prof. Zdzisława Krasnodębskiego odbyło się kolejne spotkanie grupy roboczej EKR ds. Demografii, Polityki Rodzinnej i Międzypokoleniowej. Podczas spotkania prof. Dimiter Philipov z wiedeńskiego Instytutu Demografii przedstawił zmiany demograficzne w Europie Środkowo-Wschodniej. „To pierwsze posiedzenie grupy, na którym koncentrujemy się na tym regionie Europy” – powiedział prof. Zdzisław Krasnodębski.

Instytut Demografii w Wiedniu to jedna z największych instytucji zajmujących się demografią na świecie. W swojej prezentacji prof. Philipov przedstawił główne tendencje w zakresie dzietności, śmiertelności, starzenia się i migracji w Europie Środkowo-Wschodniej na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat.

Prof. Philipov wskazywał, że w latach 1990-2000 zaobserwowano znaczny spadek dzietności, wynikający m.in. z trudnej sytuacji materialnej, postępującej równości płciowej, trudności pogodzenia pracy z życiem rodzinnym czy z przejścia od powszechnego rodzicielstwa do dobrowolnej bezdzietności. „Do 1990 roku normą było to, że każdy powinien być rodzicem. Po tym okresie ten model uległ zmianie i widać coraz więcej par decydujących się na bezdzietność” – mówił prof. Philipov.

Naukowiec zwracał także uwagę na odkładanie w czasie decyzji o posiadaniu potomstwa. „Ludzie starają się przesunąć na później wydarzenia, których nie są w stanie odwrócić” – ocenił.

Prof. Philipov powiedział o trzech filarach polityki prorodzinnej – opiece instytucjonalnej dla dzieci, świadczeniach finansowych i urlopach rodzicielskich. W tym ostatnim przypadku przekonywał, że nie chodzi zwłaszcza o to, by wydłużać urlopy macierzyńskie, ale o zwrócenie większej uwagi na urlopy tacierzyńskie a także – co już funkcjonuje w niektórych krajach – uwzględnienie możliwości takiego urlopu dla aktywnych zawodowo dziadków. Prof. Philipov podkreślił także znaczenie zasiłków, wskazując jednocześnie na znaczenie systemu opodatkowania i możliwości przydzielania rodzinom bardzo niskooprocentowanych kredytów. „Trzeba wziąć pod uwagę konkretne zachęty, które pozwalają na korzystanie z innych obszarów polityki” – przekonywał naukowiec.

Według prof. Philipova tradycyjne podejście do polityki demograficznej, np. poprzez wyznaczanie wysokich wskaźników dzietności do osiągnięcia, nie sprawdziło się. Jego zdaniem potrzebne jest nowe podejście, skoncentrowane na indywidualnych potrzebach rodzin (wsparcie finansowe, pomoc dziadków, przedszkole itp.). Prof. Philipov przedstawił jednocześnie mniej pesymistyczne spojrzenie na sytuację demograficzną w Europie Środkowo-Wschodniej niż inni badacze, wskazując na coraz większą długość życia oraz na umiarkowane wskaźniki dzietności. Zauważył także, że wiele par realizuje swe plany prokreacyjne w późniejszym czasie niż to było przyjęte dotychczas.

Zdaniem prof. Philipova w aspekcie dzietności bardzo ważną rolę odgrywa kapitał ludzki. „Zwiększenie kapitału ludzkiego zwiększy produktywność. Osoby z większym kapitałem ludzkim są lepiej wykształcone, zdrowsze, żyją dłużej, mają większy potencjał kognitywny, są silniejsze fizycznie” – mówił prof. Philipov.